دشت مشهد يکي از مهم ترين و بزرگ ترين دشت هاي استان خراسان رضوي به شمار مي رود. اهميت اين دشت در آن است که علاوه بر تامين آب مورد نياز کشاورزي به ميزان بيش از ۵/۱ ميليارد مترمکعب در سال، آب شرب شهرهاي مشهد، چناران، شانديز و طرقبه را هم تامين مي کند ولي متاسفانه از اين دشت تاکنون خبرهاي ناگواري درج شده که از جمله آن ها مي توان به فرونشست ۶۰سانتي متري زمين، مصرف بي رويه آب زيرزميني دشت، افت سطح آب دشت به 7۰متر، تغيير شکل شيب زمين، سيل گيرشدن، نشست سالانه دشت بين ۲۴ تا ۲۶ سانتي متر به طول ۸۵کيلومتر و به عرض ۸کيلومتر، بحراني و ممنوعه شدن وضعيت دشت، برداشت ۸۰درصدي آب دشت توسط چاه هاي مجاز، شوري آب، سرطان پوسته زمين و ده ها نکته ديگر اشاره کرد.
مشهد
اقتصاد گزارش معاون حفاظت و بهره برداري شرکت آب منطقه اي خراسان رضوي در اين مورد با اشاره به اضافه برداشت آب تا حدود ۷۰ تا هزار و ۱۰۰ميليون مترمکعب از دشت مشهد گفت: اين موضوع عوارضي ايجاد کرده که اصلي ترين عارضه کاهش و اتمام مخازن آب زيرزميني است.مهندس علي رضا طاهري افزود: چاه هايي در استان داريم که به عمق ۳۰۰متر رسيده يعني اگر برق يارانه اي آن ها را حذف کنيم استحصال آب مقرون به صرفه نخواهد بود. وي اضافه کرد: حدود ۵۰سال پيش که موتور تلمبه وارد ايران شد خيلي از افراد اظهار خوشحالي کردند چون موتور تلمبه منفعت زودگذري ايجاد کرده بود ولي متاسفانه اين موتور تلمبه ها دشت ها را نابود کردند. وي گفت: به همين علت سطح آب زيرزميني دشت مشهد ۷۰متر کاهش يافته است.مهندس طاهري اضافه کرد: در دشت نيشابور شکافي داريم که حدود ۳۰کيلومتر طول دارد و در برخي نقاط ترک ها ۲ تا ۳سانتي متر عرض دارد و تا عمق ۷متري ديده مي شود.وي با اشاره به اين که اگر اين ترک خوردگي زير يک سازه بزرگ اتفاق بيفتد خطرساز مي شود گفت: مثلا ترک خوردگي زير سيلو، نيروگاه بزرگ و ... فاجعه به بار مي آورد.وي اضافه کرد: برگشت آب سفره هاي زيرزميني به حالت اول امکان پذير نيست، تنها راه آن است که ميزان برداشت آب را به حداقل برسانيم.وي اضافه کرد: در حال حاضر در استان، دشت مشهد و ۱۱دشت ديگر به اين معضل گرفتارند و اثبات شده اگر دشتي حدود يک متر افت آب زيرزميني داشته باشد مثلا مشهد که سالانه ۹۰سانتي متر متوسط افت آب آن است، مطمئن باشيد اين دشت يک تا۳ سانتي متر نشست خواهد داشت.
وي ادامه داد: از ۳۶دشت استان ، ۳۳دشت ممنوعه است و از اين تعداد، وضعيت ۱۲دشت بحراني است.وي دشت هاي خيلي بحراني و ممنوعه را دشت هاي مشهد، نيشابور، فيض آباد ، مه ولات، تربت حيدريه و زاوه اعلام کرد و افزود: جمعيت بالايي در اين دشت ها ساکن اند.به گفته وي بااين روند هيچ آبي جايگزين آب هاي زيرزميني نشده و وقتي آبخوان، آب نداشته باشد در نهايت سطح آب کاهش مي يابد و چاه ها از دور خارج مي شوند.وي با اشاره به پديده نشست دشت ها افزود: از ۶سال گذشته نشست دشت ها آغاز و شکاف هايي در برخي اراضي کشاورزي ايجاد و از دور کشت خارج شد. وي افزود: بعد از بروز اين پديده کشاورزان را توجيه کرديم که بهترين راه براي مقابله با اين پديده، آن است که آبياري تحت فشار و يا آبياري قطره اي در دستور کار قرارگيرد. وي متوسط نشست دشت مشهد را سالانه ۲۵سانتي متر اعلام کرد.سرپرست مديريت زمين شناسي شمال شرق کشور هم در اين مورد با اشاره به وضعيت دشت هاي مشهد، نيشابور و کاشمر گفت: اين دشت ها به علت برداشت بي رويه آب بيشتر در مراحل بحراني قرار دارند.«مهندس جمال روشن روان» با اشاره به طرح در دست اجرا تحت عنوان بررسي دشت هاي مشهد، نيشابور و کاشمر افزود: کارهاي ژئوفيزيکي آن انجام شده است.وي با اشاره به اين که بعد از افت آب هاي زيرزميني، خاک سفت مي شود گفت: بعد از سفت شدن خاک آبخوان برگشت پذير نيست و در اين شرايط نزولات جوي به صورت سيل جاري و شيب دشت ها عوض مي شود.وي اذعان داشت: در ۱۵سال آينده به علت نشست دشت ها آبخوان ها از بين خواهند رفت و از هيچ چاهي نخواهيم توانست آب استخراج کنيم.به گفته وي با اين روند وقتي بارندگي شود ديگر زمين قابل نفوذ نخواهد بود و آب‌ها به کشف رود خواهد ريخت و از کل دشت خارج خواهد شد.مهندس روشن روان اضافه کرد: سازمان زمين شناسي توصيه هاي لازم را در جلساتي در استانداري، فرمانداري، سازمان آب و دادگستري به مسئولان ذي ربط ارائه و آخرين وضعيت بحراني دشت ها را اعلام کرده است.وي بر پلمب چاه هاي کشاورزي غيرمجاز تاکيد کرد و افزود: دو سوم چاه هاي کشاورزي غيرمجاز است.يک زمين شناس هم با اشاره به نحوه ايجاد شکاف در سطح زمين به خراسان گفت: در دشت هايي که به دليل افت آب زيرزميني، زمين نشست مي کند شکاف هاي طولي در امتداد ارتفاعات محدودکننده حوضه آبريز به وجود مي آيد که دليل آن افزايش نشست از حاشيه به مرکز دشت است.مهندس جواد قدسي افزود: بيشتر شکاف هاي ظاهر نشده گسيختگي هاي کششي ساده اند. اين شکاف ها در مواردي به عرض چند ده متر و تا عمق ۲۰مترند که در طول بيشتر از يک کيلومتر توسعه يافته اند. وي گفت: سراشيبي هاي تند احتمالا سطوح گسلي مخفي يا مدفون شده اي مي باشند که در حال حاضر به وسيله رسوبات پوشانده شده اند.وي به فرونشست و فروچاله هاي زمين اشاره کرد و گفت: بايد بين ۲ پديده نشست و چاله تفاوت قائل شد، پديده نشست در حدود چند کيلومتر وسعت را در برمي گيرد و سرعت نشست بسيار کم و غيرمحسوس است و معمولا با خطر آني همراه نيست اما چاله يک نشست نقطه اي است و تا پديده به سطح نرسد متوجه وقوع آن نمي شويم و همين امر خطر آن را بحراني تر مي کند و اين امکان وجود دارد که نشست خطرناک و به چاله تبديل شود.عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي مشهد به مقابله با نشست زمين اشاره کرد و گفت: نشست زمين پيامدهاي ناخوشايند و بازگشت ناپذير دارد و به سختي مي توان آن را کند و مهارکرد.مهندس قدسي اضافه کرد: شالوده هر پروژه ملي براي رويارويي با خطر نشست بر اصل پيش بيني، تشخيص و پايش استوار است و مديريت درست منابع آب، نقش مهمي در جلوگيري از رخ دادن اين پديده دارد.وي با بيان اين که ۶۰درصد جمعيت خراسان رضوي در دشت مشهد ساکن مي باشند افزود: نشست زمين به مناطق داخل شهر مشهد رسيده و بخشي از شهرک قاسم آباد و نيروگاه توس را فراگرفته است.وي افزود: همچنين نيشابور با ۱۰سانتي متر نشست زمين مواجه شده است
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر