نه پزشکان، نه داروسازان و نه درمانگاه ها هیچ یک به اندازه پولی که می گیرند خدمات نمی دهند، پس چه راهی می ماند جز آن که براساس تجارب خود و دیگران با صرف هزینه و وقت کمتری خوددرمانی کنیم؟
پسر جوانی که نایلونی با چند آمپول پنی سیلین در دست دارد، از خانمی که آن طرف پیشخوان داروخانه ایستاده است سوال می کند: چند ساعت یک بار باید تزریق کنم. او در جواب می گوید: هم می توانی ۱۲ ساعتی بزنی و هم ۲۴ ساعتی، سپس با تاکید می گوید: حتما تست کنی! پسر جوان خداحافظی می کند و از داروخانه خارج می شود، به دنبال او می روم و می پرسم مگر پنی سیلین هم بدون نسخه می دهند؟ می خندد و می گوید: می بینید که می دهند.
طبق تحقیقات انجام شده هر ایرانی سالانه ۳۳۹ عدد دارو مصرف می کند که بیش از استاندارد جهانی است و این تحقیقات نشان می دهد ایرانی ها ۱۰ تا ۱۵ درصد مجموع داروهای کشور را بدون مشورت با پزشک مصرف می کنند.
براساس گزارش های مرکز ثبت و بررسی عوارض جانبی دارویی وزارت بهداشت و درمان طی ۱۰ سال اخیر حدود ۱۰ هزار عارضه دارویی در مرکز «ADR» ایران به ثبت رسیده که از این میزان ۳۰ درصد عوارض دارویی ناشی از داروهای تزریقی بوده است.
برخی از کارشناسان و مسئولان بهداشت و درمان مصرف خودسرانه و به اصطلاح خوددرمانی را پیامد قیمت پایین دارو می دانند در حالی که حدود دو سال است که داروها قیمت قابل توجهی را به خود اختصاص داده اند، اما هنوز هم براساس ارقام تایید شده و تایید نشده میزان خوددرمانی در کشور بالاست و اغلب افراد ترجیح می دهند که به جای انتظار در مطب پزشکان و صرف هزینه ویزیت پزشک و هم چنین انتظار در نوبت طولانی مدت در کلینیک های دولتی به مصرف خودسرانه دارو رو آورند.
یک خانم خانه دار که برای خریدن سه نوع دارو به داروخانه مراجعه کرده در این باره می گوید: مگر با این ویزیت های گران و وقت های چند ماهه می توان به پزشک مراجعه کرد؟ تازه اگر هم مراجعه کنی به حرفت گوش نمی کنند.
یک فرهنگی بازنشسته نیز می گوید: دکترهای بی تجربه معمولا کمتر بیماری ات را تشخیص می دهند و بیشتر روی تو آزمایش می کنند، دکترهای باتجربه هم که اگر بتوانی از آن ها وقت بگیری، برای شنیدن حرف هایت وقت ندارند و زود دارو تجویز می کنند و می گویند چند وقت دیگر دوباره بیا. پس بهتر است خودمان بیماریمان را درمان کنیم.
شهروندی دیگر نیز می گوید: نه پزشکان، نه داروسازان و نه درمانگاه ها هیچ یک به اندازه پولی که می گیرند خدمات نمی دهند، پس چه راهی می ماند جز آن که براساس تجارب خود و دیگران با صرف هزینه و وقت کمتری خوددرمانی کنیم؟
اما یک داروساز، ناآگاهی درباره کارکرد و عوارض دارو را مهم ترین دلیل مصرف غیرمنطقی آن می داند و می گوید: دارو یک ماده شیمیایی است، وقتی وارد بدن می شود قسمتی از بدن که به آن حساس است، واکنش نشان می دهد و در صورت مصرف بی مورد یا اشتباه موجب بروز دیگر بیماری ها حتی به صورت درازمدت می شود.
از دکتر «بنی ابراهیم» سوال می کنیم باتوجه به این که قیمت دارو افزایش یافته است، چرا هنوز برخی افراد خودسرانه دارو مصرف می کنند. این داروساز در پاسخ می گوید: بدون تردید مهم ترین دلیلی که باعث روآوردن مردم به خوددرمانی می شود، هزینه های مالی و اتلاف وقت در هنگام مراجعه به پزشک است. از طرفی گذشته از مشکلات اقتصادی که بی تردید نقش پررنگی در گرایش مردم به خوددرمانی دارد، نباید نقش عوامل فرهنگی را در گسترش این پدیده نادیده گرفت، در واقع مسائل فرهنگی ساز و کار پیچیده و خاص خود را دارد که اگرچه ممکن است چندان عینی و واضح به نظر نرسد، اما همیشه نقش خود را به موثرترین شکل ممکن ایفا می کند. وی می افزاید: حتی برخی افرادی که اطلاعات کمتری دارند، داروهای قاچاق و تقلبی را نیز مصرف می کنند؛ آن هم به صرف این که یکی از دوستان و آشنایان آن ها این دارو را مصرف کرده و بهبود یافته است در حالی که استفاده از چنین شیوه ای، در برخی موارد عواقب جبران ناپذیری را به دنبال دارد.
یک پزشک عمومی نیز در این باره می گوید: طبیعی است خانواده ای که در تامین بسیاری از ضروریات زندگی خود ناتوان است در هنگام بیماری به جای پرداخت هزینه ویزیت، پزشک و تهیه دارو سعی می کند به شیوه های قدیمی استفاده از داروهای گیاهی و یا مصرف داروهای در دسترس بپردازد.
از وی سوال می کنیم باتوجه به این که دارو گران شده است چرا هنوز برخی افراد راغب به استفاده خودسرانه از دارو هستند؟ این پزشک در پاسخ می گوید: علاوه بر بحث اقتصادی کمبود وقت علتی است که حتی بسیاری از بیماران مراجعه کننده به داروخانه ها نیز به آن اشاره می کنند.
وی اظهار می دارد: نقش پزشکان را در ارتباط با میزان مراجعه بیمار به مراکز درمانی نباید نادیده گرفت. معمولا این نحوه و کیفیت خدمات رسانی به بیمار است که او را ترغیب به ادامه روند درمان می کند و یا برعکس او را از ادامه درمان اصولی باز می دارد و تشویق به رفتن به سمت خوددرمانی می کند. این پزشک یادآور می شود: خوددرمانی و مصرف خودسرانه دارو زمانی کاهش پیدا می کند که رابطه بین پزشک و بیمار دلسوزانه شود. نظارت بیشتر بر روی خدمات پزشکی، عملکرد حرفه ای پزشکان، در دسترس بودن آن ها، آگاه کردن و اطلاع رسانی به مردم از طریق رسانه ها و مسئولان وزارت بهداشت نسبت به اهمیت بیماری ها، دادن هشدارهای لازم به مردم و هم چنین وجود پزشک خانواده که بتواند راهنمایی های کافی را در مواقع ضروری به بیمار ارائه دهد در پیش گیری از «خوددرمانی» بسیار موثر است.
دکتر «فاضل» عضو شورای نظام پزشکی کشور در این باره می گوید: موضوع «خوددرمانی» در واقع ریشه فرهنگی دارد و افزایش یا کاهش قیمت دارو تاثیری در این معضل ندارد. برخی از افراد تصور می کنند بیماری که دارند ریشه ای و مزمن نیست و می تواند بدون مشورت پزشک درمان شود در حالی که یک بیماری ساده مانند آبریزش بینی و سرماخوردگی می تواند بیماری ریشه داری باشد.
وی می افزاید: نهادهای متولی سلامت کشور اعم از وزارت بهداشت و درمان و حتی نهادهایی که در این کار دخیل نیستند باید فرهنگ سلامت را در جامعه نهادینه کنند و این موضوع مدیریت شود.
دکتر «فاضل» اعتقاد دارد که آمار و ارقام نشانگر آن است که با آن که شاهد افزایش قیمت دارو هستیم اما هنوز نسبت به سایر کشورها قیمت آن پایین است. دکتر «فاضل» یادآور می شود: باید بحث سلامت در کشور سالم سازی شود و به اقتصاد سلامت توجه شود؛ اگر برخی نهادهای موازی با وزارت بهداشت اجازه دهند که این وزارت خانه به وظیفه خود عمل کند، بهتر می شود در این زمینه اقدام کرد.
به گفته این عضو شورای نظام پزشکی کشور، باید شرایطی فراهم شود که رابطه مالی بین بیمار و پزشک اصلاح شود و باید به شیوه ای این اصلاح صورت گیرد که سرانه مصرف دارو و مراجعه غیرضروری به پزشک افزایش نیابد زیرا اگر به این مسئله توجه و دقت نشود قطعا در بحث سلامت مشکل پیش خواهد آمد.
این پزشک یادآور می شود: اگر دولت به سمت خرید خدمت به جای تاسیس کلینیک ها یا مراکز درمانی پیش برود صرفه بیشتری عاید خواهد شد و مردم راحت تر می توانند با پزشک موردنظر خود ارتباط برقرار کنند.
دکتر «یارمحمدی» عضو سازمان نظام پزشکی خراسان رضوی در این باره اظهار می دارد: خوددرمانی را باید از چند منظر بررسی کرد که مهم ترین آن خوددرمانی دارویی است و بعد دیگر آن گیاه درمانی است.
وی می گوید: چون در قانون پزشکی قید نشده که تحویل دارو توسط داروخانه ها باید حتما با نسخه و تجویز پزشک باشد بنابراین اغلب داروهایی را که مردم از داروخانه ها مطالبه می کنند، در اختیارشان گذاشته می شود و همین دسترسی آسان به هرگونه دارو اعم از آنتی بیوتیک، داروهای فشار خون، سرماخوردگی، داروهای تخصصی و... باعث شده که برخی افراد بدون مراجعه به پزشک خودشان پزشک خودشان شوند.
از وی سوال می کنیم دلیل اصلی که مردم اقدام به خوددرمانی می کنند چیست؟ وی می گوید: اول این که مراجعه به پزشک هزینه مالی نسبتا زیاد و اتلاف وقت زیادی را به همراه دارد دیگر آن که داروخانه برای نسخه ها مبلغی به عنوان حق فنی می گیرد. این دو عامل باعث می شود که مردم ترجیح دهند که خوددرمانی کنند.
دکتر «یارمحمدی» یادآور می شود: متاسفانه در داروخانه ها افرادی هستند که در امر درمان مداخله می کنند و حتی به مردم مشاوره پزشکی می دهند و به اصطلاح مصرف خودسرانه دارو را دامن می زنند که قطعا مصرف کنندگان چنین داروهایی با عوارض دارویی مواجه می شوند.
این اورولوژیست تاکید می کند: در بسیاری از کشورها دارو فقط با نسخه مجوزدار پزشک تحویل می شود و حتی داروهای به اصطلاح ویتامین را هم بدون نسخه به افراد نمی فروشند. در حالی که در کشور ما افراد به داروخانه مراجعه می کنند و بیماری خود را به شخصی که در آن جاست و حتی هیچ اطلاعی از مباحث پزشکی ندارد، می گویند و دارو تحویل می گیرند که متاسفانه در اکثر موارد مشکل ساز می شود.
دکتر «قاضی زاده» عضو کمیسیون بهداشت و درمان به بحث نظارتی اعتقاد دارد و می گوید: باید بر تحویل دارو توسط داروخانه ها دقت و نظارت بیشتری شود و ارائه دارو توسط این مراکز ضابطه مند باشد.
وی اظهار می دارد: وقتی بیمار بداند که مصرف دارو فقط براساس نظر و تشخیص پزشک ممکن است و خرید آن از داروخانه ها برای او امکان پذیر نیست، قطعا مصرف خودسرانه دارو کم رنگ تر می شود و شیوه درمان روند منطقی به خود می گیرد.
به گفته این عضو کمیسیون بهداشت و درمان، باید شرایط و شیوه درمانی اصلاح شود و امکان دسترسی آسان به پزشک برای همه آحاد جامعه فراهم شود، تا در میان مردم فرهنگ و خودباوری برای تشخیص صحیح و به موقع بیماری نهادینه شود.
از وی سوال می کنیم، برخی ها مصرف خودسرانه دارو را به ارزانی دارو ربط می دهند در حالی که اکنون دارو گران شده، اما باز هم شاهد خوددرمانی توسط برخی افراد هستیم، دلیل اصلی چیست؟ دکتر «قاضی زاده» می گوید: عوامل مختلفی در آن دخیل است که فرهنگ و شیوه استفاده از خدمات درمانی حرف اول را می زند. اغلب مردم عادت دارند که در هر کاری بدون مشورت با صاحب نظران اقدام به انجام آن کار می کنند، در حالی که باید بدانند سلامت مقوله ای نیست که بدون مشورت و استفاده خودسرانه دارو به درمان ختم شود بلکه در بسیاری موارد بیمار دچار مشکل می شود که علاوه بر صرف هزینه گزاف دچار سردرگمی و اتلاف وقت بیشتر از آن چیزی که تصورش را می کند هم می شود.
چنین به نظر می رسد که پدیده کهنه و ناسالم «خوددرمانی» ریشه دارتر از آن است که به نظر می رسد، چنان که با افزایش قیمت دارو این مشکل رفع نشده است و هنوز مردم به قول معروف مثل نقل و نبات دارو می خورند. از این رو این بار نباید توپ را فقط در میدان مردم و ضعف فرهنگ انداخت،شاید باید کمی نزدیک تر را هم دید.
روزنامه خراسان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر