با اينکه از لحاظ جغرافيايي در مرکز شهر زندگي مي کنند اما هنوز از نظر اجتماعي، قومي غريب و در قلب شهر سبزوار هستند که واقع شدنشان در مرکز شهر نتوانسته اين طلسم جدايي از اجتماع را بشکند. خانه هاي اين کوچه، خانه‌هايي فرسوده با مصالحي كم‌دوام مي باشد که با کوچکترين خشم زمين فرو مي ريزد که عبور كانال قنات از زير اين منطقه مسكوني نيز تهديد جدي ديگري براي اهالي آن به شمار مي رود.

 "غرشمار"ها، قومي خوداشتغال اما غريب در قلب سبزوار

***

کولي‌هاي خراسان که در بين اهالي خراسان "غرشمار" (قرشمار) يا غربت نيز ناميده مي‌شوند شامل گروه‌هاي پراکنده چند قومي در خراسان هستند كه در شهرهاي خراسان، جا و مکان خاصي ندارند و به ‌صورت متفرق زندگي مي‌کنند اما در سبزوار کوچه‌اي به نام کوچه "غرشمار" ها يا اسم امروزي آن کوي "گلستان" وجود دارد که محل تجمع و اقامت آنان است.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) - منطقه خراسان، واژه قرشمار تحريف شده "غيرشمار" به معني خارج از شمارش است. اين مردمان به علت فرهنگ خانه‌به‌دوشي و به خاطر اينکه ساکن و مقيم مکان يا شهر خاصي نبودند در سرشماري‌هاي آماري نيز در شمار افراد يک شهر يا منطقه خاص به حساب نيامده به طوري که اين قوم غيرشمارش يا غرشمار ناميده شده‎اند.

اما در خصوص اصالت اين مردمان گفته مي شود که غرشمارهاي ايران در حدود 16 قرن پيش به دستور بهرام پنجم معروف به بهرام گور(از پادشاهان سلسله ساساني) از سرزمين هندوستان به ايران براي شاد کردن مردم کوچه و بازار به واسطه هنر رقص و آوازشان، کوچانده شده اند.

کوي گلستان سبزوار يا کوچه غرشمارها درست در مركز شهر تاريخي سبزوار واقع شده و براي رسيدن به خانه‌هاي فرسوده اين کوي بايد حدود چندين پله را که پايين‌تر از سطح خيابان مي باشد، طي كني.

در اين کوچه جمعيتي حدود 4000 تا 5000 نفر زندگي مي‌كنند اما با اينکه از لحاظ جغرافيايي در مرکز شهر زندگي مي کنند اما هنوز از نظر اجتماعي، قومي غريب و در قلب شهر سبزوار هستند که واقع شدنشان در مرکز شهر نتوانسته اين طلسم جدايي از اجتماع را بشکند.

خانه هاي اين کوچه، خانه‌هايي فرسوده با مصالحي كم‌دوام مي باشد که با کوچکترين خشم زمين فرو مي ريزد که عبور كانال قنات از زير اين منطقه مسكوني نيز تهديد جدي ديگري براي اهالي آن به شمار مي رود.

اين بافت 8 هکتاري که چند سالي است قرار بوده به خاطر بافت قديمي نوسازي شود اما هنوز راه به جايي نبرده و همچنان بافت قديمي باقي مانده است.

اين قوم مردمي با مشاغل خراطي، آهنگري، ابزار فروش و نمدمالي هستند که دست ساخته خود را به شهروندان سبزواري عرضه مي کنند.

در ميان اين قوم زن و مرد مشغول به کارند و بايد اذعان کرد که ساکنان اين محله افرادي خوداشتغال بوده که توليدات خود را که وسايل ساده كشاورزي همچون داس، چكش، زنگوله، بيل و... مي باشد، عرضه داشته و نه تنها باري بر دوش جامعه نبوده بلکه توليدکننده هم هستند که اين نگاه ويژه مسوولان را مي طلبد.

اما مشکلات فراواني پيش روي ساکنان اين محله در نگاه ظاهري به چشم مي خورد. از خانه هاي فرسوده که بگذري به وضعيت نامناسب بهداشت برخورد مي کني که شايد اين مساله به خاطر توليد دست ساخته هاي اين قوم در محل زندگي باشد.

ديگر مشکل آنان با توجه به اينکه در حاشيه فرهنگي قرار گرفته اند، وضعيت تحصيلي آنان است که اکثرا سواد زيادي نداشته و از سطح تحصيلي پاييني برخوردارند .

اين قوم همچون ديگر کولي ها به دليل تفاوت‌هاي فرهنگي، اقتصادي و بهداشتي چندان با ديگران آميخته نشده‌اند و همه ازدواج‌ها درون گروهي بوده و مراسم‌ جداگانه دارند.

اميد است راهي براي خارج شدن اين قوم از چهارديواري محله انديشيده شود و براي خانه هاي فرسوده، وضعيت نامناسب بهداشت و مشکلات ديگر اين قوم گامي موثر برداشته شود.

***

ایسنا

خراسان