ازدواج مسیار و جناب آخوند محمد عیسی رحیمی!

در حال حاضر نوعی ازدواج در کشورهای اسلامی و به خصوص در کشورهای عربی وجود دارد که از آن به ازدواج مسیار نامبرده می شود.

در این ازدواج زوجه از شوهر خود مطالبه نفقه نمی کند و در عوض مستقل و در خانه خودش زندگی می کند و در عین حال روابط زنا شوهری هم بین آن دو برقرار است.

در این مقاله تلاش شده به طور مختصر به سوالاتی که در رابطه با این ازدواج وجود دارد پاسخ داده شود.

معنی مسیار

مسیار از نظر لغوی صیغه مبالغه اسم فاعل از سیر است به معنی مرد پر سفر و جهانگرد.

برخی هم می گویند مسیار واژه محلی و عامی است که در منطقه نجد عربستان به کار می رود و به معنی دیدار روزانه است و این نوع ازدواج را مسیار می گویند زیرا زوج غالبا در روز به نزد همسرش می رود.

مسیار در اصطلاح: فقهای قدیم ازدواج مسیار را تعریف نکرده اند معنی و مفهوم این ازدواج در قدیم «ازدواج روزانه» نامیده می شده و آن چنین بوده که زوج شرط می کند رابطه اش با زوجه اش فقط در روز باشد چرا که می خواسته شب نزد همسر اول خود باشد.

در تعریف ازدواج مسیار برخی معاصرین گفته اند: ازدواج مسیار ازدواج شرعی و جائزی است که فرقش با ازدواج عادی در این است که زوجه از برخی حقوق خود مانند نفقه و بیتوته شبانه صرف نظر می کند. چنین ازدواجی اغلب ازدواج دوم یا سوم زوج است.

دکتر احمد حجی کردی از علمای بزرگ سوریه می گوید: ازدواج مسیار این است که مرد بالغ عاقل با زن بالغ عاقلی که شرعا برای وی حلال است با مهر معین و شهود کامل عقد ازدواج می بندد بر این قرار که شب جز مقدار کمی نزد نباشد و خرج و نفقه او را هم نپردازد.

تاریخ ازدواج مسیار:

از ظهور ازدواج مسیار مدت زیادی نگذشته است. ظاهرا نخستین کسی که ازدواج مسیار را مطرح کرده فردی به نام فهد غنیم از عربستان سعودی است که مدتی مشاور املاک و سپس مشاور ازدواج بوده است. ازدواج مسیار از ابتکارات اوست و انگیزه این ابتکار شوهر دادن زنانی بوده که به صورت عادی موفق به تشکیل خانواده نمی شدند و یا زنان مطلقه ای که ازدواج قبلی شان موفقیت آمیز نبوده است.
آیا ازدواج مسیار چیز جدیدی است؟
دکتر یوسف قرضاوی می گوید: آنچه ازدواج مسیار نامیده می شود چیز جدیدی نیست و مردم از قدیم آن را می شناختند و آن ازدواجی است که مرد به خانه زن می رود و زن به خانه شوهر منتقل نمی شود.

دکتر ابراهیم خضری می گوید: این ازدواج از قدیم در عربستان سعودی معروف بوده و در منطقه نجد آن را ازدواج صبحگاهی می نامند چرا که شوهر نیمه قبل از ظهر به نزد زنش می رفته است.

در کتب فقه سخن از ازدواجی با نام ازدواج روزانه آمده است و آن ازدواجی است که یکی از زوجین شرط می گذارند که روابط زناشویی مرد با زن در روز باشد تا مرد بتواند شب را نزد همسر نخستینش سپری کند. این ازدواج که در کتابهای فقهی آمده بسیار نزدیک به ازدواج مسیار است.

تفاوت ازدواج مسیار با ازدواج معمولی و قانونی

1- در ازدواج مسیار معمولاً به شهود گفته می شود که پرده پوشی نمایند و وقوع ازدواج را در جامعه منتشر نکنند ولی در ازدواج معمولی چنین نیست.

2- در ازدواج مسیار زوجه تمام یا مقداری از حقوق خود را مانند بیتوته و نفقه و محل سکونت را به زوج می بخشد و از زوج مطالبه نمی کند، در حالی که در ازدواج معمولی و سنت چنین چیزی وجود ندارد.

3- علاوه بر این ها در ازدواج مسیار ممکن است شوهر قیم خانه نباشد و زن مستقل زندگی کند ولی در نکاح عادی چنین نیست.

تفاوت ازدواج مسیار با عقد صیغه (ازدواج موقت)

تفاوتهای زیادی بین ازدواج مسیار و ازدواج موقت وجود دارد.

1- صیغه مدت معینی دارد و زن یک مدت معین در اختیار مرد است.

2- در صیغه زن در مقابل مدت معین مزد یا مهر معینی می گیرد که معمولاً کم یا زیاد بودن آن به مدت صیغه بستگی دارد.

3- در صیغه بعد از انتهای مدت معین عقد خود بخود پایان می یابد و احتیاج به طلاق ندارد.

4- در صیغه وجود شاهد ضرورتی ندارد و عقد بدون شاهد بسته می شود.

5- در صیغه هیچ یک از زوجین از دیگری ارث نمی برد.

6- در صیغه هدف مرد اغلب ارضای شهوت و برای زن کسب درآمد است ولی در ازدواج مسیار هدف به دست آوردن شوهر و زندگی خانوادگی است.

7- در ازدواج مسیار زني كه عقد می شود جزء همان 4 زني محسوب مي شود كه شخص مي تواند در يك زمان داشته باشد ولی در صیغه آدم ميتواند هر چقدر خواسته باشد اختيار كند.

8- ثبت صیغه در دفتر ازدواج ضرورت قانونی ندارد.

ولی در ازدواج مسیار هیچ یک از موارد فوق وجود ندارد بلکه ازدواج مسیار، ازدواج دائمی است و مهریه به مقدار مدت بستگی ندارد و عقد بدون طلاق از جانب شوهر پایان نمی یابد و عقد ازدواج مسیار بدون حضور حد اقل دو شاهد باطل است و زوجین در صورت فوت هر کدام، از یک دیگر ارث می برند و ازدواج مسیار از نظر قانونی باید در دفتر ازدواج ثبت شود.

نفقه و بیتوته در ازدواج مسیار

نفقه عبارت از حقوق لازمی است که باید زوج به زوجه پرداخت نماید از قبیل تغذیه و لباس و خانه و حق حضانت و غیره.

و بیتوته (هم خوابگی شبانه) آن است که چنانچه زوج بیشتر از یک همسر داشته باشد باید به طور مساوی و به نوبت شب را در خانه و نزد هر کدام بخوابد.

مهمترین مسئله در ازدواج مسیار همین نفقه و بیتوته می باشد. اکنون سوال این است که آیا در ازدواج مسیار مرد شرط می کند که زن از حق نفقه و بیتوته ی خود صرف نظر کند و یا این که زوجه خودش از این حقوق خود صرف نظر می کند؟

جواب این است که آنچه در واقع وجود دارد یکی از این دو راه است که زن از تمام یا بخشی از حقوق خود در رابطه با نفقه و بیتوته با رضایت خود صرف نظر می کند و شرطی در در بین نیست و یا هم زوج بر زوجه شرط می کند که نقفه و یا بیتوته و یا بخشی از آنها را از زوج مطالبه نکند.

رعایت شرط عدم نفقه و بیتوته چقدر الزام آور است؟

سوال دیگر این است که در صورت بخشش نفقه از جانب زوجه و یا شرط زوج بر عدم دادن نفقه آیا زن می تواند اگر زمانی بخواهد مجدداً از زوج مطالبه نفقه و بیتوته نماید یا نمی تواند؟

جواب این است که: نفقه و برابری در بیتوته بین زنان حق شرعی زن است و به وسیله قرآن و سنت و اجماع علمای امت ثابت شده است و فقط تا زمانی لزومی ندارد که زن آن را مطالبه ننماید، زیرا در این صورت این حق زن است و هیچ کس نمی تواند زن را مجبور به گرفتن این حق نماید. ولی اگر بخواهد بعد از بخشش دوباره نفقه و بیتوته از زوج مطالبه نماید، زن می تواند بر اساس شریعت هر وقت خواست آن را از زوج مظالبه نماید و شرط اولیه زوج نمی تواند این حق شرعی را برای همیشه از ذمه مرد ساقط نماید.

حکم ازدواج مسیار در فقه معاصر

برای دسترسی به بلاگ جناب آخوند اینجا را کلیک کنید.